تفاوت های دبیری و آموزگاری

تفاوت های دبیری و آموزگاری چیست؟ اهمیت و جایگاه والای نهاد آموزش و پرورش در همه کشورها مورد توجه ویژه دولت و مردم است.در ایران نیز همگان به این مهم توجه دارند که آموزش و پرورش یک مجموعه ساده مانند سایر موسسات نیست و تربیت نسل های آتی بر عهده وزارت آموزش وپرورش است.در این میان،این معلم است که با دانش آموز ارتباطی فراتر از کلمات دارد و مستقیما بر پرورش شخصیت او تاثیر می گذارد.معلمی را نمیتوان یک شغل تلقی کرد؛مفهوم عشق ،محبت،احترام و اثربخشی،در وجود معلم خلاصه شده است.

دانش آموزانی به تدریس و فعالیت در امور آموزشی علاقه دارند،میتوانند با شرکت در آزمون تربیت معلم و کسب رتبه و تراز مناسب وارد دانشگاه فرهنگیان شوند و پس از اتمام دوران تحصیل به عنوان معلم در نظام آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران مشغول فعالیت شوند.اکنون که در ایام منتهی به کنکورفرهنگیان ،مصاحبه و انتخاب رشته فرهنگیان به سر میبریم و تمام داوطلبان شبانه روز برای رسیدن به دانشگاه مورد علاقه شان تلاش می کنند، کسب اطلاعات کامل درباره دانشگاه فرهنگیان و شغل معلمی اهمیتی دو چندان می یابد.

یکی از مسائل مورد بحث در میان علاقه مندان به دانشگاه فرهنگیان،موضوع مقایسه رشته های دبیری و رشته آموزش ابتدایی (آموزگاری) است.ضروریست پیش از شرکت در کنکورفرهنگیان، به جمع آوری اطلاعات کافی دراین زمینه بپردازیم ؛ چرا که هر درصد در هر درس تاثیر مستقیم در پذیرفته شدن یا نشدن هر داوطلب در هریک از رشته های دبیری یا آموزگاری دارد. دبیری و آموزگاری دو شغل متفاوت و در عین حال مشابه در محیط آموزش و پرورش هستند!در ادامه به پنج تفاوت اساسی دبیری و آموزگاری میپردازیم.

تفاوت های تحصیلی:چرا دبیری سخت تر از آموزگاری است؟

چرا دبیرمقطع متوسطه به مدرک بالاتر نیاز دارد؟ورودی های دانشگاه فرهنگیان پس از اخذ نمره قابل قبول در 150 واحد دانشگاهی و دریافت مدرک لیسانس ، به صورت رسمی فعالیت در محیط مدرسه را بعنوان معلم آغاز می کنند اما با توجه به ترجیح آموزش و پرورش و نیاز دبیر به کسب تخصص بیشتر، معمولا دبیران بیشتر از اموزگاران به دنبال دریافت مدارک کارشناسی ارشد و دکترا هستند تا در رشته خود بیش از پیش متخصص شوند و به دنبال ان از مزایای بیشتری بهره مند شوند.

تمرکز بر یک رشته یا چند مهارتی بودن؟ کدام بهتر است؟ دانشجومعلمان دبیری به بررسی تخصصی یک رشته می پردازند و تنها در آن رشته متخصص می شوند. برای مثال دبیر ریاضی سررشته ای از زیست شناسی ندارد اما میتواند مسائل پیچیده ریاضی را حل کند یا دبیر ادبیات نمی تواند علوم تدریس کند ولی میتواند از پس تحلیل تمام اشعار و غزل ها و متون ادبی بربیاید.

در مقابل، آموزگاران در دانشگاه برای تدریس تعداد بیشتری از دروس آماده می شوند اما در هیچ یک به اندازه دبیر متخصص نمی شوند و تنها می توانند دروس مقطع ابتدایی را تدریس کنند. می توان گفت دانشجومعلمان ابتدایی در دوران دانشگاه اوقات فراغت بیشتری نسبت به دانشجومعلمان دبیری دارند.

دبیری،مسیری برای متخصص شدن: گرچه دانشجومعلمان رشته های دبیری و رشته آموزش ابتدایی(آموزگاری) هردو در دانشگاه فرهنگیان تحصیل می کنند اما درس های دانشجومعلمان دبیری تخصصی تر و عمیق تر است و درس های دانشجومعلمان ابتدایی،گسترده تر اما کم عمق تر.زمانی که یک دانشجومعلم دبیری زیست،زیست گیاهی،زیست جانوری، فیزیولوژی بدن انسان و سایر دروس انحصاری این رشته را عمیقا می آموزد،دانشجومعلم آموزش ابتدایی ، هم ادبیات،هم ریاضی و هم علوم می آموزد؛ اما نه عمیق و تخصصی ، بلکه در هر کدام به اندازه آموزش برا کودکان پایه های اول تا ششم متخصص می شود.

مقایسه محیط شغلی:دبیران و اموزگاران کجا و چگونه کار می کنند؟

قرار است بعد از فارغ التحصیلی کجا و با چه کسانی کار کنم؟ آموزگار، همه دروس شش پایه مقطع ابتدایی شامل ریاضی، فارسی، علوم، پیام های آسمانی ، آموزش قرآن ، مطالعات اجتماعی و … را در مدارس ابتدایی برای کودکان 6 تا 13 سال تدریس میکند اما دبیر، تنها درس تخصصی خود را در مدارس مقطع اول و دوم متوسطه تدریس میکند. مخاطبان دبیر، نوجوانان و جوانان 13 تا 19 ساله هستند .با توجه به تفاوت های دانش آموزان مقطع ابتدایی و متوسطه ، دبیر و آموزگار به مهارت های متفاوتی برای ارتباط برقرار کردن نیاز دارند که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.

ساعات کاری کدام بیشتر است؟دبیر متوسطه یا معلم ابتدایی؟ آموزگار باید تمام روزهای هفته (بجز پنجشنبه ها ، جمعه ها و روزهای تعطیل ) از صبح تا بعد از ظهر (طبق قانون هر مدرسه) درمدرسه حاضر شود و تدریس کند اما دبیر تنها 24 ساعت در هفته باید تدریس کند که می تواند این 24 ساعت را با همکاری مدیر در سه روز هفته جمع کند و سایر روزهای هفته را در مدرسه حضور پیدا نکند. البته دبیر می تواند بیش از 24 ساعت در هفته نیز تدریس کند و از حقوق و مزایای آن بهره مند شود.

حقوق و مزایا: دبیر درامد بیشتری دارد یا آموزگار؟

عوامل موثر بر حقوق معلمان : آموزش و پرورش برای پرداخت حقوق به معلمان معیار های مختلفی را مورد بررسی قرار می دهد ؛ سنوات ، مدرک تحصیلی ، محل خدمت ، تجرد یا تاهل ،تعداد فرزندان ، سمت مدیریت یا معاونت و … از جمله عوامل موثر بر میزان حقوق یک معلم هستند.علاوه حکم رسمی معلم، حقوق دبیر اگر حاضر شود بیش از 24 ساعت در هفته تدریس کند، از اموزگار بیشتر است که به عنوان “حق التدریس” و با تاخیر برایشان واریز می شود. از طرفی حقوق مدیر و معاون مدرسه بیشتر از معلمان مدرسه است و حقوق کادر آموزش و پرورش نیز با حقوق معلمان شاغل در مدارس متفاوت است.

کلاس های کنکور و آمادگی تیزهوشان ، فرصتی برا افزایش درآمد : این روزها که کسب رتبه عالی در کنکور و آزمون ورودی مدارس تیزهوشان تبدیل به دغدغه ای بزرگ برای دانش آموزان و خانواده هایشان شده ، برگزاری کلاس های آمادگی آزمون در آموزشگاه ها و فضای مجازی، تالیف کتب کمک درسی ، برگزاری کلاس های رفع اشکال کنکور ، آماده سازی پکیج های آموزشی ، انتخاب رشته کنکور و … می تواند منبع درآمدی برای معلمان به ویژه دبیران باشد. دبیر که متخصص یک رشته خاص است ، می تواند با فعالیت در زمینه های مذکور ، درآمدی افزون بر حقوق رسمی آموزش و پرورش کسب کند. شایان ذکر است که معلمان ابتدایی نیز می توانند در برخی شاخه ها نظیر انتخاب رشته کنکور فعالیت کنند اما در بحث تدریس دروس کنکور ، دبیران فرصت شغلی بیشتری دارند. (خالی از لطف نیست اینجا از قیمت های نجومی پکیج های اموزشی برخی اساتید مطرح کشور در حوزه کنکور که هدفی جز خالی کردن جیب داوطلبان ندارد ، گله کنیم!)

روحیه و شخصیت لازم برای دبیر و آموزگاری: آیا متد برای کودکان ، انرژی ؛ برای نوجوانان ، صبر جواب میدهد؟

تعامل آموزگار با کودکان : چالش ها و مهارت های موردنیاز : همانطور که اشاره شد ، معلم ابتدایی با کودکان 6 تا 13 سال ارتباط دائمی دارد و همانطور که می دانیم ، کودکان روحیه ای ظریف و شکننده دارند، حساس و زودرنج هستند،از درک برخی مفاهیم عمیق عاجزند و در کل با یک بزرگسال متفاوت اند. روانشناسان حوزه یادگیری همواره بر این موضوع تاکید دارند که آموزگار پیش از ورود به کلاس کودکان باید چالش ها و شخصیت شناسی کودکان را مطالعه کند و امادگی برخورد با تمام آن بهانه گیری های کودکانه و چالش های احتمالی را کسب کند. فراموش نکنیم کودکی که تا دیروز تنها به فکر بازیگوشی بود ، امروز مجبور است ساعت ها پشت آن نیمکت چوبی با لباس های نچندان راحت به درس های نچندان شیرین گوش دهد. پس اگر آموزگار هستیم، باید انرژی و صبر بیشتری را ضمیمه تدریس مان کنیم.

تعامل دبیر با نوجوانان : چالش ها و مهارت های موردنیاز: مخاطبان یک دبیر، افراد 13 تا 19 ساله هستند که در دوره سرشار از اشوب بلوغ به سر میبرند ، استرس امتحان نهایی و آزمون کنکور تمام وجودشان را فرا گرفته ، دائما به آینده شغلی خود فکر می کنند و بیم مسیر نا مشخص پیش رویشان را دارند ، گاهی بخاطر کنکورو درس از جانب خانواده و اطرافیان تحت فشار شدید هستند  و از همه نگران کننده تر ممکن است گرفتار آسیب های اجتماعی دوران بلوغ باشند. تدریس به چنین افرادی ،روحیه ای صبور و مقاوم برای دبیر می طلبد که گاهی از بعضی لج بازی ها چشم پوشی کند و گاهی سرسختی پیشه کند. بنابراین پیش از انتخاب شغل دبیری ، بایستی برای مواجهه با این چالش ها آماده باشیم . لازم به ذکر است که جوانان و نوجوانان معمولا علاقه زیادی دارند معلمشان را با پرسیدن برخی سوالات پیچیده درسی (و گاهی غیردرسی!) به چالش بکشند، لذا دبیر باید برا رویارویی با این مشکل نیز آماده باشد.

یک نکته مهم: فراموش نکنیم کسی که شغل معلمی را برمیگزیند ، دبیر باشد یا آموزگار،مدیر باشد یا معاون مدرسه،باید آگاه باشد که صبر در مقابل رفتارهای دانش اموز مهارتی ضروریست که باید بیاموزد و در کلاس درس اجرا کند. بعلاوه معلم ، به ویژه آموزگار ابتدایی در تعامل دائم با اولیایی است که نگران فرزندشان هستند و بر عملکرد معلم نظارت دقیقی دارند؛ پس آموختن مهارت های ارتباط محور نیز ضروریست.

سایر تفاوت های شغلی:چرا آموزگاری مسیر هموارتری برای رشد دارد؟

آیا ادامه تحصیل برای آموزگار راحت تر است؟

می توان گفت شرایط برای ادامه تحصیل آموزگار راحت تر از شرایط ادامه تحصیل دبیر است ؛ درحالیکه فارغ التحصیل دبیری یک رشته تنها می تواند در رشته های مرتبط به رشته خود در آزمون ارشد و دکتری شرکت کند ، فارغ التحصیل آموزش ابتدایی می تواند در هر رشته ای کارشناسی ارشد یا دکتری دریافت کند. برای مثال یک دبیر علوم تجربی فقط میتواند در شاخه های علوم یعنی زیست ، شیمی ، فیزیک و زمین شناسی کارشناسی ارشد اخذ کند اما یک آموزگار می تواند رشته های مشاوره، روانشناسی و حتی برنامه ریزی درسی را ادامه تحصیل دهد.

دبیر فرصت بیشتری برای مهاجرت دارد یا آموزگار؟

درباب موضوع مهاجرت ،هیچ دانشجومعلمی اجازه مهاجرت ندارد مگر اینکه تعهد هشت ساله اش به آموزش و پرورش را به اتمام برساند یا جریمه سنگینی بپردازد و اصطلاحا تعهد خود را خریداری کند و بعد مهاجرت کند .برای مهاجرت داشجومعلمان مرد، پای سربازی هم وسط می آید و فرد درصورت عدم اتمام تعهد باید خدمت سربازی را نیز پیش از مهاجرت به اتمام برساند. در مجموع شرایط مهاجرت تا حد زیادی بستگی به قوانین کشور مقصد و میزان توانمدی ها و دانش معلم دارد . گرچه مهاجرت برای آموزگاران ابتدایی مسیری هموار تر دارد اما دبیران رشته هایی نظیر آموزش زبان انگلیسی نیز بازار کار خوبی در بسیاری از کشورها دارند.