معرفی رشته آموزش ابتدایی فرهنگیان

1. معرفی کلی و مقدمه

رشته آموزش ابتدایی ، یکی از رشته های مهم و حیاتی و قلب تپنده حوزه آموزش و پرورش است که به تربیت معلمان و کارشناسانی میپردازد که مسئولیت آموزش و تربیت کودکان در دوره ابتدایی و شکل دهی به نسل آینده جمهوری اسلامی ایران را برعهده دارند.

این رشته با عنوان حساس ترین مرحله تحصیلی ، بستر شکل دهی و شکل گیری شخصیت کودکان ، باورها و مهارت اساسی آنها است و معلمان این مقطع ، سنگ بنای آموزشی کشور را میسازند.

این رشته جزء رشته های شناور دانشگاه فرهنگیان میباشد ، بدین معنا که از هر سه گروه آزمایشی انسانی ، تجربی ، و ریاضی پذیرش دارد امّا بیشترین ظرفیت این رشته به گروه انسانی اختصاص داده شده است.

آموزش ابتدایی در دو مقطع کاردانی و کارشناسی ارائه میشود.

از تفاوت این دو مقطع میتوان به این مورد اشاره کرد:

• مقطع کاردانی 4 ترمه یعنی 2 ساله است و دانشجویان این مقطع باید 80 واحد را بگذرانند ، امّا مقطع کارشناسی 8 ترمه یعنی 4 ساله است و دانشجویان این رشته باید 150 واحد درسی را بگذرانند.

2. رشته در قاب کنکوری

ورود به رشته آموزش ابتدایی ، نیازمند شرکت در آزمون اختصاصی دانشگاه فرهنگیان و کسب رتبه قبولی است .

این رتبه قبولی بسته به جنسیت ، بوم ، سهمیه و دانشگاه محل تحصیل و محل خدمت متفاوت میباشد اما بطور کلی برای دعوت به مصاحبه و فرآیند پذیرش دانشگاه فرهنگیان، شما نیازمند دریافت تراز حداقل 5000 دفترچه اختصاصی و 5000 دفترچه ویزه فرهنگیان و کسب میانگین 40 درصد در دروس ویژه و میانگین 30 درصد در دفترچه اختصاصی هستید .

توجه داشته باشید صرفا دریافت تراز 5000 به معنای دعوت قطعی شما به مصاحبه و یا پذیرش قطعی شما نخواهد بود و این میزان با توجه به بوم هرفرد متفاوت میباشد.

معمولا رشته آموزش ابتدایی جزء رشته های مورد علاقه و پرطرفدار گروه آزمایشی انسانی است و همین موجب رقابت تنگاتنگ بین دانش آموزان این رشته است.

داوطلب این رشته علاوه بر کسب نمره مورد نیاز در آزمون سراسری و فرآیند مصاحبه باید ویژگی های های :

علاقه به کودکان و دانش آموزان ، صبر و حوصله زیاد ، عدالت و انصاف ، انعطاف پذیری ، توانایی ایجاد محیط امن و صمیمی برای دانش آموزان را دارا باشد .

3. رشته در قامت دانشجو معلمی:

دانشجویان رشته آموزش ابتدایی در طول مدت تحصیل علاوه بر دروس تئوری ، نیازمند گذراندن چند واحد عملی نیز هستند .

دانشجو معلمان این رشته در طول تحصل علاوه بر فراگیری مفاهیم پایه،روش تدریس آنها را نیز یاد میگیرند.

همچنین دانشجویان دانشگاه فرهنگیان (که دانشجویان رشته ابتدایی از این قاعده مستثنی نیستند ) از ترم 5 تا ترم 8 ، در هر ترم یک کارورزی را میگذرانند.

کارورزی چیست؟

دوره ای است که داشنجویان هر رشته میتوانند دانسته های علمی و عملی خود را در محیط واقعی و عینی آموزش پیاده کنند و همچنین درک عمیق تری از وظایف معلم و چالش های دانش آموزان پیدا کنند.

از طرف اداره آموزش و پرورش مدرسه ای برای هر فرد و در تعداد جلسات و روزهای خاصی ، تعیین میشود که علاوه بر پیاده سازی دانسته های خود ، کنار معلمان با تجربه و سابقه دار کار یاد میگیرند.

همانطور که گفته شد کارورزی از از ترم 5 شروع و تا ترم 8 ادامه دارد.

جدولی که در صفحات بعد مشاهده میکنید دروس رسمی اعلام شده از سوی دانشگاه فرهنگیان مرکزی است:

4. توزیع دروس رشته آموزش ابتدایی

5. مزایای رشته آموزش ابتدایی:

• دانشجویان رشته آموزش ابتدایی همچون سایر دانشجویان دانشگاه فرهنگیان ، از بدو ورود به دانشگاه ، استخدام و از حقوق و بیمه سلامت و بازنشستگی برخوردار میشوند.
• دانشجویان و معلمان این مقطع همچون سایر مناطق در تابستان تعطیل هستند و میتوانند بر توسعه مهارت های خود تمرکز کنند.
• همچنین در طول دوره تحصیل ، فراغت دانشجویان رشته ابتداییی نسبت به دانشجویان دبیری بیشتر است.

• آموزگاران بر خلاف دبیران ، باید در زمینه های مختلفی همچون: ریاضی ، هنر ، علوم ، مطالعات اجتماعی , ادبیات فارسی و … تدریس کنند که این تنوع محیط کلاس ، برنامه ریزی درسی و مدیریت کلاسی را جذاب خواهد کرد .
• بطور کلی معلمان در این مقطع محیطی شادتر و متنوع تری را نسبت به سایر مقاطع تجربه میکنند.
• راه پیشرفت در این رشته وجود دارد و آموزگاران میتوانند پس از پایان تدریس در مدرسه ، تدریس خصوصی هم داشته باشند . همچنین مدارس علمی و غیرانتفاعی از معلمانی که عملکرد خوبی دارند دعوت به همکاری میکنند که این میتواند منبع درامد خوبی نیز برای آنها باشد.
• شرایط برای ادامه تحصیل دبیران بهر از آموزگاران است که در ادامه به توضیح آن خواهیم پرداخت.

• آموزگاران پس از کسب تجربه کافی میتوانند ارتقاء شغلی داشته باشند و در سمت های : ناظر ، معاونت و یا مدیریت مدرسه فعالیت کنند.
• معلمان ابتدایی با مدرک کارشناسی ، در طی سال های خدمت ، اگر عملکرد خوبی داشته باشند میتوانند از درآمد خوبی برخوردار باشند ، در حالی که دبیران برا ی دیده شدن و پیشرفت بیشتر ، و برای ارتقاء خود باید مدارک بالاتری (کارشناسی ارشد یا دکتری) را کسب کنند.
• یکی از نکات حائز اهمیت ، بالاتر بودن میزان حقوق آموزگاران نسبت به دبیران است ، البته که این موضوع به شرایط خود دبیران از جمله برگزاری کلاس های کنکور و … و سیاست های آموزشی کشور نیز بستگی دارد.

6. معایب رشته آموزش ابتدایی:

• تعداد واحد های رشته آموزش ابتدایی نسبت به سایر رشته های دانشگاه های دولتی بیشتر است.
• آموزگاران ابتدایی معمولا با حجم بالایی از وظایف مربوط به تدریس ، ارزیابی ، برنامه ریزی و مدیریت کلاس های شلوغ و پرجمعیت مواجه اند و همین موضوع میتواند منجر به خستگی و استرس شود.
• کار طولانی مدت با دانش آموزانی که در بازه 6 تا 13 ساله قرار دارند ، علاوه بر تاثیرات مثبت میتواند تاثیرات منفی بر معلم بگذارد.
• روش های آموزشی در مقطع ابتدایی هر ساله در حال تغییر و تحول است و از این جهت آموزگاران باید دائما درگیر بروز کردن اطلاعات خود و یادگیری روش های نوین تدریس باشند و این مقوله بسیار وقت گیر میباشد.
• در برخی از مناطق (همچون مناطق محروم یا شهرهای کوچک)، کمبود منابع آموزشی و نبود زیرساخت های مناسب برای مقطع ابتدایی ، کار را برای تدریس و یا انتقال معلم به شهرهای بزرگ دشوار میکند.
• در این مقطع ، دخالت بیش از حد برخی از والدین در روند تدریس و کار معلم ، نگرانی و حساسیت بیش از حد برخی از آنها نسبت به فرزند ،میتواند از معایب این رشته باشد.

• در طول مدت زمان تحصیل در دانشگاه فرهنگیان ، مبلغی از حقوق با عنوان کسورات (بعنوان پول غذا ، خوابگاه ، بیمه و سایر خدمات )از حقوق دانشجویان کم میشود که این موجب نارضایتی بسیاری از دانشجویان میباشد.
• در پایان مدت زمان تحصیل ، از دانشجویان آزمون جامعی گرفته میشود که البته آزمون نسبتا ساده ای است امّا بسیاری این مقوله را از معایب این رشته محسوب میکنند.
• یکی دیگر از موضوعاتی که باعث نارضایتی داوطلبان از دانشگاه فرهنگیان شده، تک جنسیتی بودن این دانشگاه است.
• دانشجویان دانشگاه فرهنگیان ، باید دو برابر مدت زمان تحصیل به آموزش و پرورش محل خدمت ، تعهد خدمت دهند.

7. رشته آموزش ابتدایی در قامت معلمی:

آموزش ابتدایی به فارغ التحصیلان کمک میکند که زمان ورود به کلاس درس و محیط کار ، از مهارت های بیشتری برخوردار باشند .

معلمان آموزش ابتدایی علاوه بر انتقال دادن دانش خود ، نقش های متعددی را برای دانش آموزان خود ایفا میکنند و نقش موثری در شوق دانش آموزان به یادگیری ، افزایش اعتماد به نفس آنها و ایجاد و افزایش امنیت عاطفی در آنها را بر عهده دارند .

آنها در این مقطع ، بعنوان الگوی رفتاری برای دانش آموزان خود شناخته میشوند و دانش آموزان د ربازه سنی 6 تا 13 سال بیشتر تاثیر در رفتار ، نگرش ها و ارزش ها را از معلم خود میگیرند.

علاوه بر اینها ، آنان مسئول آموزش مهارت های پایه ای خواندن ، نوشتن ، اعمال ریاضی به دانش آموزان هستند و این مهارت ها، بنیان های یادگیری آینده دانش آموزان را شکل میدهند .

نکته حائز اهمیت در این رشته این است که این معلمان در کنار تدریس ریاضی و علوم و فارسی ، درس زندگی و آموزش چگونه سوال پرسیدن ، چگونگی رفع اختلافات با همدلی ، چگونگی ارتباط موثر با دیگران و… به دانش آموزان خود میدهند ، که اگر این مهارت ها به خوبی در وجود آنان نهادینه نشود ، هیچ بنای علمی و اجتماعی مستحکم نخواهد ماند.

سخت ترین بخش این شغل، سنجش موفقیتها با معیارهای معمول و سنجش عملکرد او نیست . گاهی پیروزی او در      لبخند کودکی است که بالاخره توانسته حروف را بخواند، یا در اشتیاق دانش آموزی است که بعد از سال ها، هنوز نام او را به یاد دارد.

معلمان این مقطع باید بتوانند فضای امن ، صمیمی ، حمایتی و به دور از هرگونه تنش برای یادگیری آزادانه دانش آموزان ایجاد کنند .

آموزگاران باید توانایی برخورد با دانش آموزانی با شخصیت های متفاوت را داشته باشند و به آنها علاوه بر فراگیری دروس ، در توسعه مهارت های اجتماعی و عاطفی ، ارتباط حسنه با دیگران و همسالان خود ، مدیریت احساسات و هیجانات خود کمک کنند .

یکی دیگر از مسئولیت های معلمان ، ارتباط سازنده و موثر آنها با والدین دانش آموزان و صحبت کردن و دادن اطلاعات به آنها در مورد وضعیت تحصیلی فرزندانشان و کمک به پیشرفت تحصیلی آنها ست.

معلمان ابتدایی نسبت به دبیران میتوانند از روش های آموزشی متنوع تری همچون: شعر خواندن ، قصه گویی ، تدریس با بازی و ….برای تدریس استفاده کنند.

بطور کلی فعالیت در این رشته یک مسئولیت بزرگ و چالش برانگیز برای آموزگاران است و این نیازمند عشق به آموزش و یادگیری ، صبوری ، خلاقیت در تدریس و تعهد نسبت به وظایف خود است .

8. رشته آموزش ابتدایی در قامت استاد دانشگاه:

معلمان مقطع ابتدایی معمولا با مدرک کارشناسی وارد حوزه کار میشوند.

برای تدریس آنها در دانشگاه نیاز به مدارک تحصیلی بالاتر در حوزه های مرتبط با آموزش هست که در ایران برای رسیدن به این جایگاه ، معمولا مدرک دکتری از دانشگاه های دولتی یا دانشگاه های مورد تایید وزارت علوم لازم است .

در صورت پذیرش آنان ، در ابتدا به عنوان استادیار جذب و پس از کسب تجربه و انتشار مقالات بیشتر میتوانند به رتبه های دانشیار و استاد تمام دست یابند .

آنان در زمان تدریس در دانشگاه ، معمولا دروسی در ارتباط با آموزش و پرورش ابتدایی ، مانند : روانشناسی رشد کودک ، روش های تدریس ، برنامه ریزی درسی ، مدیریت کلاس و مبانی و آموزش هریک از دروس ابتدایی را تدریس میکنند.

معلمانی که تجربه کافی در تدریس دارند ، درک عمیق تری از چالش ها و نیاز های فراگیران دارند و همین موضوع میتواند بسیار به آنها کمک کند و موجب کمک به رشد شخصیتی ، عاطفی و اجتماعی دانشجویان شود.

کسانی به پژوهش در زمینه های مرتبط با آموزش و پرورش ، مشارکت در همایش های ملی و بین المللی ، و یا تالیف کتاب بپردازند میتوانند شانس بیشتری برای استخدام در دانشگاه داشته باشند.

9. ادامه تحصیل در رشته آموزش ابتدایی

فارغ التحصیلان رشته آموزش ابتدایی ، میتوانند در رشته های زیر مجموعه علوم تربیتی به تشخیص اداره آموزش و پرورش محل خود در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری ادامه تحصیل دهند.

ضروری است که همه معلمان متقاضی ادامه تحصیل ، قبل از شرکت در هر آزمون ، ابتدا موافقت کتبی اداره محل خدمت خود را با ادامه تحصیل در رشته مورد نظر کسب کنند .

اگر فردی همزمان با انجام وظایف شغلی خود ، در رشته های غیر مرتبط و غیرنیاز آموزش و پرورش به تحصیل ادامه دهد، ادامه تحصیل ایشان در سهمیه فرهنگیان میسر نخواهد بود و مواردی از جمله : موافقت با انتقال موقت ، نمون برگ معلم ، ارسال ریزنمرات ، ماموریت های آموزشی ، استفاده از سهمیه فرهنگیان ، اعمال مدرک تحصیلی و یا هرگونه موافقت نامه و … برای ایشان موضوعیت نخواهد داشت.

همچنین معلمان باید به میزان دو برابر مدن زمان تحصیل که حداقل آن کمتر از 5 سال نخواهد بود ، به اداره آموزش و پرورش محل خدمت خود، تعهد خدمت جدید دهند.

لیست رشته های گرایش ارشد :

• آموزش و بهینه سازی منابع انسانی
• برنامه ریزی آموزشی
• برنامه ریزی درسی
• تحقیقتات آموزشی
• تکنولوژی آموزشی
• مدیریت آموزشی
• تاریخ و فلسفه آموزش و پرورش
• مدیریت و برنامه ریزی آموزشی

لیست رشته های گرایش دکتری :

• آموزش ابتدایی
• علوم تربیتی
• برنامه ریزی درسی
• فلسفه تعلیم و تربیت
• مشاوره و راهنمایی
• روانشناسی (کلیه گرایش ها بجز صنعتی )
• روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی
• مطالعات خانواده

10. بازار کار و میزان حقوق رشته آموزش ابتدایی

رشته آموزش ابتدایی ، از فرصت های شغلی متنوعی همچون : تدریس در کلاس های درس ، تدریس خصوصی ، تدریس در مدارس علمی و غیر انتفاعی ،مشاوره تحصیلی ، مدیریت آموزشی ، تاسیس مهد کودک ، مربی مهد کودک ، معلم دوره متوسطه اول و مدارس بزرگسالان برخوردار است.

البته برای تدریس در مقطع متوسطه اول معلمان باید تغییر مقطع دهند که این امری بسیار سخت میباشد و نیازمند ادامه تحصیل نیز هست .

علاوه بر اینها زمان فارغ التحصیلی افراد از دانش ها و مهارت هایی برخوردارند که میتوانند از آنها برای مشاغل مرتبط به آموزش و پرورش همچون :

• استخدامی در اداره آموزش و پرورش
• تاسیس کلینیک روانشناسی کودکان(که نیازمند تحصیل در مقاطع بالاتر است.)
• نویسندگی و چاپ کتاب در حوزه کودک و آموزش به کودکان
• انجام تحقیقات و فعالیت های پژوهشی در حوزه تربیت کودکان استفاده کنند .

همچنین در رشته آموزش ابتدایی جای پیشرفت با مدرک لیسانس نسبت به دبیری هایی همچون مشاوره و راهنمایی بیشتر است.

بطور کلی موفقیت در این حوزه نیازمند توسعه مداوم مهارت ها ، آگاهی از تغییرات جدید در آموزش و پرورش ، توانایی سازگاری با چالش هاست.

در حاال حاضر نیست میانگین حقوق تخمین زده شده برای معلم ابتدایی بین 14 الی 22 میلیون تومان ، و حکم دانشجو معلمان 13 میلیون تومان میباشد که البته دریافتی دانشجو معلمان با توجه به ترددی یا خوابگاهی بودنشان متفاوت است .

11. یادداشتی از دانشجو معلمان رشته آموزش ابتدایی

آموزش ابتدایی جزء بهترین وشیرین ترین رشته ها است و هر کسی که میخواهد وارد حوزه معلمی و مقطع ابتدایی شود ، باید حتما علاقه به دانش آموزان و کودکان را در وجود خود داشته باشد.

علاوه بر این ، این مقطع صبر و حوصله خیلی زیادی میطلبد .

در هر دقیقه امکان این وجود دارد که بچه ها 10-20 تا سوال از شما بپرسند که اگر حوصله جواب دادن به این سوال ها ، تکرار کردن ده باره یک مطلب را نداشته باشید ، قطع به یقین نمیتوانید 30 سال در این مقطع دوام آورید.

دانش آموزان ابتدایی در بازه سنی 6 تا 13 ساله هستند و روحیه آنها بشدت لطیف و آسیب پذیر هست و امکان دارد با یک تشر شما ، با یک تحقیر و توهین شما آینده آن دانش آموز به کل متحول گردد.

اگر شما مهارت ارتباط با این بچه ها را بلد نباشید ، از چالش ها و ویژگی های آنها در هر بازه سنی مطلع نباشید ، امکان دارد واقعا آسیب های جبران ناپذیری علاوه بر آنها ، به خودتان وارد کنید.

در طول دوره تحصیل این رشته ، شما برای ارائه دروس دست سازه آماده میکنید ، با زبان کودکانه درس میدهید و قطعا به یاد روزهایی خواهید افتاد که خودتان دانش آموز بودید و کاردستی درست میکردید و آزمایش های دروس رو با کنجکاوی انجام میدادید و بیصبرانه منتظر نتیجه آن بودید .

در هر لحظه لبخند رضایت روی لبانتان مینشیند ، چرا که به هدف مقدس خود رسیده اید و سوگند یاد کرده اید که در این مسیر زیبا و البته پرچالش از هیچ تلاشی دریغ نکنید .

فضای مدرسه ابتدایی ، سمفونی شورانگیزی از خنده ها ، گریه ها، شیطنت ها و کشف های کوچک است.

لحظه ای که دانش آموز میتواند اسم خودش را بنویسد و یا لحظه ای که شوق والدین آنان را میبینید که با چشمانشان سپاسگزار شما هستند ، بار دیگر به عمق مقدس بودن معلمی پی میبرید !