معرفی رشته کاردانی آموزش وپرورش ابتدایی فرهنگیان

1-معرفی کلی ومقدمه

دوره کاردانی آموزش ابتدایی،به نوعی خلاصه شده ی رشته آموزش ابتدایی(کارشناسی) است،که بنابر دلایلی مثل کمبود نیروی مجرب در سال های اخیردانشجویان این رشته دوران تحصیلی 2ساله داشته ودرطول این دوسال 4ترم آموزشی را در دانشگاه فرهنگیان سپری می کنند.

این رشته برای کسانی که آشنایی سطحی با دانشگاه فرهنگیان دارند، با این فرمت تا حدودی ناشناخته است چراکه برای اولین بار در سال 1402 در دفترچه انتخاب رشته قرار گرفت.اما برای آن دسته از افرادی که نسبت به نظام تربیت معلم در ایران شناخت کافی داشته باشند،مسئله جدیدی نیست چون در گذشته سیستمی با نام دانشسرا وجود داشت که دانش آموزان پایه های نهم و دهم با شرکت در آزمونی به آن وارد می شده و پس از دوسال تحصیل به عنوان معلم ابتدایی مشغول به کار می شدند.

از نظر میزان حقوق دریافتی هیچ تفاوتی میان دانشجوی کاردانی با دانشجوی کارشناسی وجود ندارد،همچنین از دید شغلی نیز هردو به عنوان آموزگار ابتدایی مشغول به کار خواهند شد وبا رنج سنی 6تا12 سال سروکار خواهند داشت. یک معلم ابتدایی باید 5روز از هفته را در مدرسه حاضر شود و به صورت اسمی 25ساعت تدریس هفتگی را موظف است انجام دهد.

2-رشته درقاب کنکوری

 دراین رشته از هرسه گروه تجربی،ریاضی وانسانی جذب دانشجو معلم انجام می شود ومطابق با دفترچه انتخاب رشته در سال های قبل  معمولا بیشترین میزان پذیرش را نیز به خود اختصاص می دهد.در نتیجه شانس قبولی در آن نسبت به دیگر رشته های دانشگاه فرهنگیان بیشتر ارزیابی می شود.(معمولا آخرین قبولی های هر گروه هم از این رشته هستند.)همچنین به دلیل مزیت هایی که در ادامه مورد بررسی قرار خواهیم داد جزءرشته های نسبتا پرطرفدار است.

برای قبولی در این رشته دانش آموزان به عملکرد قابل قبول در کنکور و امتحانات نهایی نیاز داشته وتراز حدودی برای قبولی در آن بین 6000تا 7000 در نظر گرفته می شود(هرچند استثناعاتی نیز در این زمینه وجود دارد). (البته که در سال1404شرط حداقل تراز 5000 برای دعوت به مصاحبه به صورت قطعی به اجرا درخواهد آمد ودانش آموزان متقاضی باید هم در کنکور اختصاصی فرهنگیان وهم در کنکور تخصصی رشته خود حداقل تراز 5000 را بدست آورده تا به مرحله مصاحبه وارزیابی دعوت شده وشانس قبولی را برای خود حفظ کنند.

3-رشته در قامت دانشجو معلمی

دانشجو معلمان رشته آموزش ابتدایی(کاردانی-کارشناسی)،پس از مرحله تحصیل باید در مدرسه تمام دروس را تدریس کنند در نتیجه باید از قبل برای این مسئله آمادگی کافی را پیدا کنند.به بیان دیگر یک معلم ابتدایی به همان اندازه که در مفاهیم ریاضیات وهندسه باید تا حد قابل قبولی مسلط باشد،از علوم تجربی نیز باید آگاهی داشته باشد و در مفاهیم دینی هم باید مرجع دانش آموزان باشد،به همین دلیل دانشجو معلمان این رشته علاوه برمفاهیم پایه تمام دروس ابتدایی،روش تدریس آنها را هم در طول دوران تحصیل فرا می گیرند که به اصطلاح دروس عملی-نظری گفته می شوند، همچنین گذرندان دروس عمومی که جزء جدایی ناپذیر تمام رشته های دانشگاهی هستند(البته با درصد سخت گیری بیشتر در فرهنگیان)در کنار کارورزی و حضور در مدارس به آمادگی خوبی برای تدریس کودکان ابتدایی می رسند.

برای درس های اشاره شده در بالا از نظر میزان سختی وفشردگی به معنای واقعی می توان کلمه متوسط را به کاربرد ودرکل دانشجویان این رشته با مشکل خاصی روبه رو نخواهند شد.

4-سیلابس درسی در مقطع کاردانی

*نکته1: هرواحد درسی نظری 1ساعت،عملی 2ساعت وکارگاهی 3ساعت زمان آموزشی را به خود اختصاص می دهند.(برای مثال درس آموزش تربیت بدنی در برنامه کلاسی دانشجو 3ساعت از وقت را اشغال خواهد  کرد.)

*نکته2:در این رشته دانشجویان هرترم به صورت یکسان 20 واحد را خواهند گذراند، اما اینکه در هر ترم چه دروسی برایشان در نظر گرفته می شود، پیرو تصمیم مدیر گروه در پردیس محل تحصیل است.

5- مزایای رشته

تحصیل در این رشته مزیت های فراوانی برای شخص دلنشجو والبته تاحدودی خانواده ایشان خواهد داشت که در ادامه به تشریح  تمام مزایای آن خواهیم پرداخت:

-برقراری حقوق دانشجویی از بدو ورود به دانشگاه وهمچنین برخورداری دانشجویان از بیمه سلامت وبازنشستگی(سوابق تحصیلی دانشجومعلمان به عنوان سابقه کاری در نظر گرفته می شود)

-برخورداری از تمام حقوق رفاهی جامعه فرهنگیان(شرایط اسکان در شهر های مختلف،دریافت تسهیلات مختص به فرهنگیان و…)

-معافیت از انجام خدمت مقدس سربازی (برای آقایان)ودریافت کارت پایان خدمت پس از اتمام تعهد خدمت(برای دانشجویان کاردانی این تعهد 5ساله است.)

-مدت زمان تحصیل کوتاه تر نسبت به دوره کارشناسی وحفظ انگیزه وشور ونشاط برای شروع دوران تدریس

-مدت زمان تعهد تدریس کوتاه تر نسبت به دانشجویان دوره کارشناسی

-قابلیت ارتقای شغلی به سمت هایی نظیر معاون ومدیر مدرسه(البته به شرط ادامه تحصیل ودریافت مدرک کارشناسی). همچنین آموزگاران با داشتن شرایطی می توانند به شغل اداری تغییر وضعیت داده و در ادارات آموزش وپرورش ونیز پست های اداری دانشگاه فرهنگیان مشغول به خدمت شوند.

-معلمان ابتدایی با برخورداری از شرایطی می توانند با مجوز آموزش وپرورش اقدام به تاسیس مدارس غیر دولتی نمایند(که منبع درآمد بسیار خوبی می تواند باشد)

-فرسودگی کمتر در مواجهه با دروس دانشگاهی

-و…

6-معایب رشته

دانشگاه فرهنگیان و رشته های مختص به آن درکنار تمام نکات مثبتی که دارند،در برخی مسائل نیز ممکن است دانشجو را با مشکلاتی مواجه کنند که در ادامه تحت عنوان معایب این مشکلات را شرح می دهیم:

-وجود تمام نظارت ها و باید ونباید های دانشگاه فرهنگیان

-لزوم رعایت برخی از نکات رفتاری واخلاقی(گاها سخت ودست وپاگیر) جهت حفظ شعونات شغل معلمی وجنبه الگو بودن برای کودکان

-حضور معلم ابتدایی در تمام طول هفته در مدرسه(به جز روز های تعطیل) وخستگی وفرسودگی به نسبت زیاد

-حقوق نسبتا پایین شغل معلمی(البته در مقایسه با رشته های دبیری،معلمان ابتدایی دریافتی بیشتری دارند)

-جامعه هدف نابالغ وگاها متحمل شدن فشار های ذهنی بیش از حد

-گاها دخالت های نابه جای والدین واطرافیان دانش آموزان ابتدایی موجب آزردگی خاطر معلمان می شود

-آزمون جامع سنجش شایستگی های معلمی که در پایان سال دوم از دانشجویان کاردانی گرفته می شود و در آن حدود 4تا 5درس اصلی این دوره به صورت کامل ارزشیابی می شود

-شرایط سخت ادامه تحصیل برای معلمان ابتدایی(به علت کمبود وقت)

-و…

7-رشته در قامت معلم

-پس از پایان تحصیل معمولا به علت امتیازات کمتر و نداشتن سابقه تدریس معلمان ابتدایی باید مدارس و روستاهای کمتر برخوردار را برای تدریس انتخاب کنند که طبیعتا مناطقی با امکانات پایین تر وشرایط سخت تری در انتظارشان خواهد بود.

-گاهی اوقات به خاطر شرایط سخت مناطق محل خدمت،معلمان مجبور می شوند تا چند هفته دور از محل زندگی بمانند(در صورت متفاوت بودن محل زندگی ومحل خدمت)

-معلمان ابتدایی برای اینکه بتوانند تدریس موفقی داشته باشند نیازمند صرف انرژی زیادی هستند

-یک آموزگار اکثر زمان فعالیت مفید فیزیکی وذهنی خود را در مدرسه و در مواجهه با دانش آموزان می گذراند واین مورد نتایجی دوگانه می تواند به همراه داشته باشد.

-آموزگاران دوره ابتدایی نقش بسیار مهمی در روند آموزشی وعلل خصوص پرورشی کودکان بازی می کنند و به علت ویژگی های احساسی وروانی ای که دانش آموزان در این سنین دارند،اغلب معلم خود را به عنوان سرمشق و الگوی زندگی خود قرار می دهند.گاها از معلم خود نسبت به والدین حرف شنوی بیشتری دارند.درنتیجه فردی که به عنوان آموزگار فعالیت می کند باید در تمام سطوح عملکردی،ویژگی الگو بودن خویش را حفظ کند.

-معلمان دوره ابتدایی با توجه به اینکه تمام دروس را تدریس می کنند،باید دانش خود را دائما بروز کرده وحداقل یک سطح بالاتر از اهداف آموزشی دوران ابتدایی قرار داشته باشند تا در مواجهه با سوالات دانش آموزان به مشکل نخورند.

-حفظ سطح خلاقیت و نوآوری در تدریس به کودکان سنین 6تا12 سال می تواند اثرات بسیار مطلوب و پایداری در آنها پدید آورد که مقدمه ای برای داشتن زندگی بهتری در مراحل بعد حیاتشان خواهد بود.

8-رشته درقامت استاد دانشگاه

آن دسته از معلمانی که به تدریس در مراکز آموزعالی علاقه مند هستند می توانند با ادامه تحصیل در رشته مورد علاقه خود،وطی کردن مدارج علمی به صورت تدریجی وارد حیطه استادی دانشگاه شوند.این مورد نیازمند آن است که در وحله اول معلم ابتدایی موافقت اداره محل خدمت خود را برای ادامه تحصیل جلب کند(البته امکان اینکه بدون اطلاع اداره اقدام به ادامه تحصیل نمود نیز وجود دارد)،سپس برای دریافت مدرک کارشناسی اقدام کرده که به طور معمول 2سال زمان می برد،و پس از آن به ترتیب کارشناسی ارشد و دکتری مراحلی هستند که برای تدریس در دانشگاه ها نیاز است طی شوند(البته در موارد معدود افرادی وجود داشته اند که با مدرک کارشناسی ارشد نیز در برخی دانشگاه ها تدریس کرده اند).

اساتید دانشگاهی که از دوره ابتدایی به این مرحله رسیده اند معمولا موضوعاتی مثل،اصول برنامه ریزی درسی،تکنولوژی آموزشی،روش تدریس،مدیریت و… را در دانشگاه ها تدریس می کنند.

یک استاد دانشگاه طبیعتا در جنبه های مختلف برتری های بسیاری نسبت به معلم ابتدایی دارد که اولین آن وجهه وجایگاه اجتماعی بالاتراست.همچنین می توان به حقوق دریافتی بالاتر و برنامه کاری منعطف تر اشاره کرد.

9-ادامه تحصیل در رشته

بحث ادامه تحصیل علل خصوص برای این رشته که مدرکی پایین تر از حد معمول دانشگاه فرهنگیان(کارشناسی) به دانشجویان ارائه می دهد، تاحدودی پیچیده است ووابسته به محل خدمت های افراد می تواند متفاوت باشد.

برای مثال فردی که محل خدمت عشایری دارد(در تعدادی از استان ها از سال1402 دانشجویان کاردانی،محل خدمت عشایر دارند) ممکن است دسترسی به دانشگاه نداشته باشد،یا اینکه زمان کافی برای تحصیل در دانشگاه برایش فراهم نباشد.

در نقطه مقابل برخی از این افراد نیز با توجه به محل خدمتی که دارند،می توانند با رعایت مواردی برای گرفتن مدرک کارشناسی در دانشگاه ثبت نام کنند ومشکلی از جهت ندارند.

درکل دو حالت برای ادامه تحصیل معلمان ابتدایی وجود دارد،1-گرفتن مجوزاز محل خدمت وافزایش مدت زمان تعهد به مدت دوبرابر تحصیل وتحصیل در رشت های مورد تایید آموزش و پرورش(مرتبط با رشته تحصیلی در دوره قبل) 2-ادامه تحصیل بدون در جریان قرار دادن محل خدمت در رشته دلخواه(البته با رعایت یکسری شرایط خاص مثل خالی کردن یکی از روز های هفته برای شرکت در کلاس های دانشگاه و هماهنگی با مدیر مدرسه)

لیست رشته های مورد قبول اداره برای ادامه تحصیل(رشته های گرایش علوم تربیتی) شامل: مدیریت وبرنامه ریزی آموزشی-برنامه ریزی درسی-تکنولوژی آموزشی-مدیریت برنامه ریزی آموزشی و… (البته این لیست رشته های دوره کارشناسی ارشد هستند ودانشجوی کاردانی ابتدا باید مدرک کارشناسی خود را دریافت کند.

10-بازارکار ومیزان حقوق

معلمین ابتدایی در ابتدایی دوران تدریس خود تا دوسال اول فاقد رتبه بوده و مشمول دریافت حداقل حقوق کارمندان دولت هستند(که این حقوق در سال 1404 در حدود 13میلیون تومان است)،البته این مبلغ دریافتی دقیق معلمان بدون سابقه نیست و با توجه به شرایط هر فرد کسورات و اضافات متفاوتی دارد،با افزایش سابقه تدریس وبالاتر رفتن مدرک تحصیلی وهمچنین فعالیت های علمی معلم وارتقای رتبه شغلی،دریافتی او نیز افزایش قابل توجهی خواهد داشت.

از نظر شرایط بازار کار خارج از مدارس دولتی،به شرط حسن شهرت معلم و روش های تدریس مطلوب،معلم ابتدایی می تواند در مدارس غیر دولتی مشغول به کار شده و مبالغی را تحت عنوان حق الزحمه دریافت کند که این مبلغ در صورت برگزاری کلاس های خصوصی می تواند تا ارقام بسیار بالایی ارتقا پیدا کند.

همچنین می توان به فعالیت در حوزه مشاوره وبرنامه ریزی تحصیلی برای دانش آموزان متوسطه دوم وکنکوری اشاره کرد که  تقریبا مورد توجه ترین فعالیت جانبی برای معلمان ودانشجومعلمان به شمار می آید اشاره کرد.

11-یادداشتی از یک دانشجو معلم

با تمام کم وکاستی هایی که در تمام جوانب دانشگاه فرهنگیان وجود دارد،می توان گفت یکی از بهترین دانشگاه ها از نظر شرایط اقتصادی و تضمین آینده شغلی علل خصوص در اوضاع فعلی کشور ما این دانشگاه است. از زمانی که شما برای تحصیل وارد این دانشگاه می شوید باید خود را معلم بدانید و از روز اول برای ارتقای سطح علمی و ویژگی های شخصیتی خود تلاش کنید چراکه نقشی بسیاربسیار مهم وتعیین کننده در ساخت آینده کشور برعهده خواهید داشت.

کودکانی که با شما سروکار خواهید داشت در سنین حساسی قرار دارند وکوچک ترین اشتباهی در روند تربیتی آنها می تواند اثرات غیر قابل جبرانی برجای بگذارد،پس لطفا اگر توان این را در خود نمی بینید که ویژگی های کودکان را درک کنید و باعث پیشرفتشان شوید،در این راه قدم پای نگذارید.

در آخر برای شما آرزوی عاقبت به خیری وزندگی ای سرشار از موفقیت را دارم.

محمدهادی طاهری میرقائد،دانشجوی آموزش ابتدایی دانشگاه فرهنگیان شهرکرد